مجری: سیدرحیم مغینمی همکاران: سیاوش عباسی – فرخ امیری چکیده این مطالعه بر روی هفت گونه از ماهیان بومی و اقتصادی تالاب هورالعظیم دشت آزادگان (ماهیان بنی ، بیاح ، شلج ، گطان ، کپور ، حمری و شیربت ) در راستای شناخت فون انگلی مناطق مختلف ایران و مطالعه اپیدمیولوژیک آنها که از موضوعات ضروری در مطالعات انگل شناسی می باشد ، صورت گرفته است . در خصوص تکثیر و پرورش ماهیان بومی و معرفی آنها به اکوسیستمهای جدید و همچنین ماهیدار کردن منابع آبی مناسب در سطح استان ، این مطالعه قابل توجه است و زمینه را برای انتخاب روشهای مناسب پیشگیری و درمان فراهم می آورد . از نقطه نظر بهداشت و سلامت انسان نیز اهمیت بسزایی دارد . در طول یکسال ( شهریور ماه 69 لغایت شهریور ماه 70 ) 516 قطعه از ماهیان فوق الذکر از چهار ایستگاه هورالعظیم به صورت زنده به آزمایشگاه منتقل ، و تمام اندام های بدن ماهی (پوست ، باله ها ، آبشش ، چشم ، عضلات ، خون ، روده ها ، کلیه ها ، کبد ، طحال ، گنادها و...) از نظر ضایعات ظاهری و آلودگی انگلی با استفاده از میکروسکوپ و استریومیکروسکوپ مورد آزمایش قرار گرفته و برای نگهداری و شناسایی نمونه های انگل از مواد فیکس کننده (فرمالین ، الکل و... ) و یا روش های رنگ آمیزی و مونت کردن از قبیل آزوکارمین ، گلیسیرین ژلاتین ، گیمسا ، بلودومتیلن ، لوگل و ... استفاده گردید . 54/60 درصد ماهیان بنحوی به تک یاختهها ، 20/76 درصد به ترماتدها ، 37/24 درصد به نماتدها ، 64/4 درصد به آکانتوسفال ، 32/2 درصد به سستودها و 65/27 درصد به سخت پوستان آلودگی نشان می دادند . تک یاخته های جدا شده از ماهیان شامل ایکتیوفیتریوس ، چیلودنلا ، کاستیا ، هگزامتیا ، تریکودینا ، تتراهایمن ، میکسواسپوراوتریپانوزوم است . که از نقطه نظر بهداشتی برای ماهیان در معرفی کونه های ماهی به اکوسیستم های جدید حائز اهمیت هستند . بیشترین آلودگی به انگل خونی تریپانوزوم (28/14 درصد ) در ماهی گطان بوده و ماهیان شلج و بیاح فاقد آلودگی به این انگل بوده اند ماهی بنی با 05/21 درصد بیشترین آلودگی را به انگل بالانتیدیوم به خود اختصاص داده است . 26/45درصد از ماهیان به تک یاخته میکسواسپورا آلوده بودند که از میان آنها ماهی شیربت (33/83 درصد ) بیشترین آلودگی را داشت . از کرمهای نماتدی جنسهای culcullanus , philometra , Rhabdocona , Capillaria , Contracaecum . physaloptra و لارو نماتدی از ماهیان مختلف جدا شد و گونه هایی مانند Philometra ovata , Culcullanus cirratus تعین هویت گردید . گونه Neoechinorhynchus Tylosuri از آکانتوسفال ها و یک گونه شناخته از همین جنس نیز از ماهی بیاح جدا گردید . گونه هایی از ترماتود های مونوژن Dactylogyrus Carpathicus در ماهی بنی و شیربت D . anchoratus در ماهی شیربت و D.extensus در کپورمعمولی و چندین گونه از انگل مونوژن Diplozoon از ماهیان مختلف جدا شد . گونه ای از جنس Asymphylodora و (Nicolla ) Plagioporus از ماهی شیربت جدا شده و متاسرکرهای متعددی از جمله خانواده اپیستورکیده ، گونه Opisthorchis felineus از عضله باله و آبشش ماهیان جدا شد . همچنین گونه ایی از جنس دیپلو ستوموم در چشم و عضلات ماهیان شناسایی گردید . در مجموعه 12 گونه و جنس از متاسرکرهای ترماتدی در این ماهیان مشخص شد که اکثراً از نظر بهداشت انسانی حائز اهمیت هستند . از کرمهای سستودی ها بالغ Caryophyllaeus laticeps پلروسرکوئید Bothriocephalus opsariichthydis , Cysticercus laticeps جدا و مشخص گردید . درصد آلودگی به سخت پوستان (ارگازیلوس ، آرگولوس ، لامیرلگنیا ) در ماهیان تعین شد . فقط هشت مورد آلودگی به زالو در ماهی شیربت از ماهیان بررسی شده یافت گردید . با توجه به نتایج بدست آمده می توان گفت این پروژه توانسته است راهگشایی برای انجام پروژههای تکمیلی دیگری در زمینه بررسی بیولوژی و بیماریزایی انگل های جدا شده در گونههای بومی و پرورشی و شناسایی میزبانهای واسط باشد .
|